بررسی تخصصی کانکتورهای FC، SC، LC، ST و MPO/MTP

در دنیای ارتباطات، فناوری فیبر نوری یکی از مهم‌ترین و سریع‌ترین روش‌های انتقال داده محسوب می‌شود. برخلاف کابل‌های اترنت مسی که به سختی می‌توان آن‌ها را مستقیماً برای افزایش طول اتصال داد، کابل‌های فیبر نوری با استفاده از کانکتورهای مختلفی طراحی شده‌اند که متناسب با شرایط و نیازهای مختلف نصب، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مقاله به بررسی دقیق انواع کانکتورهای فیبر نوری مانند FC، SC، LC، ST و MPO/MTP پرداخته و ویژگی‌های کلیدی هر کدام را شرح می‌دهد.

مفهوم کانکتورهای Simplex و Duplex

پیش از ورود به جزئیات هر کانکتور، ضروری است تا با دو نوع اصلی کانکتورهای فیبر نوری آشنا شویم: Simplex و Duplex. کانکتور Simplex به معنای اتصال یک فیبر نوری با یک کانکتور است. در واقع، کانکتورهای Simplex تنها یک رشته فیبر نوری را به یک کانکتور متصل می‌کنند. در مقابل، کانکتورهای Duplex شامل دو کانکتور ساده هستند که در کنار یکدیگر به شکل دوتایی قرار گرفته‌اند. این کانکتورها با اصطلاح zip cord یا به زبان ساده‌تر «کانکتور زیپ» نیز شناخته می‌شوند که به معنای امکان جدا شدن از یکدیگر است.

استفاده از کانکتورهای Simplex یا Duplex بر اساس تجهیزات نهایی و نحوه اتصال آن‌ها تعیین می‌شود و هیچ ارتباطی به نوع فیبر (تک حالته یا چندحالته) یا نوع کانکتور (مانند LC یا SC) ندارد. این ویژگی که در هر دو نوع اتصال، هر کانکتور تنها یک رشته فیبر نوری را متصل می‌کند، ویژگی مهمی در نصب و مدیریت شبکه‌های فیبر نوری است.

کانکتور FC: از اولین کانکتورهای فیبر نوری

کانکتور FC (مخفف Ferrule Connector یا گاهی Fiber Channel) یکی از اولین کانکتورهای فیبر نوری است که بیشتر در کاربردهای صنعتی و مکان‌هایی با لرزش‌های زیاد استفاده می‌شود. این کانکتور به صورت فلزی و با یک مکانیسم پیچ‌دار ساخته شده است و به دلیل قفل شدن مطمئن، در برابر لرزش و قطع ناگهانی بسیار مقاوم است. طراحی این کانکتور باعث شده تا نیازمند نصب دقیقی باشد تا از آسیب به سطح انتهایی فیبر جلوگیری شود. با این وجود، کانکتورهای FC به دلیل هزینه‌های بالا و توسعه کانکتورهای جدیدتر، به تدریج در حال کاهش استفاده هستند.

کانکتور SC: پرکاربردترین کانکتور فیبر نوری

کانکتور SC (مخفف Subscriber Connector یا گاهی Standard Connector) یکی از پرکاربردترین کانکتورهای فیبر نوری است. این کانکتور به شکل پلاستیکی و با مکانیسم push-pull طراحی شده و به دلیل کلید‌گذاری خاص خود در برابر لرزش متوسط مقاوم است. از آن‌جایی که این کانکتور به راحتی به کابل‌ها متصل یا از آن‌ها جدا می‌شود و احتمال آسیب به سطح فیبر کمتر است، در بسیاری از ساختمان‌های مسکونی و تجاری استفاده می‌شود. با این حال، سایز بزرگ این کانکتور چالش‌هایی در کاربردهای با تراکم بالا ایجاد می‌کند. کانکتورهای SC مانند کانکتورهای FC از فرول ۲.۵ میلی‌متری استفاده می‌کنند.

کانکتور LC: محبوب‌ترین کانکتور در نصب‌های با تراکم بالا

کانکتور LC (مخفف Lucent Connector) نوعی کانکتور فیبر نوری است که به دلیل اندازه کوچک‌تر و قابلیت استفاده در نصب‌های با تراکم بالا، محبوبیت فراوانی پیدا کرده است. طراحی LC به صورت پلاستیکی با کلید و مکانیزم قفل است که به دلیل وجود قفل مثبت، از جدا شدن ناگهانی جلوگیری می‌کند. این کانکتور از فرول ۱.۲۵ میلی‌متری استفاده کرده و تقریباً نصف اندازه کانکتور SC است.

این کانکتورها به طور گسترده در ترکیب با ترنسیورهای نوری که به پورت‌های SFP و SFP+ سوئیچ‌های اترنت متصل می‌شوند، به کار می‌روند. این ترنسیورها به دلیل تبدیل سیگنال‌های الکتریکی به پالس‌های نوری، امکان انعطاف‌پذیری بیشتری را در شبکه‌های فیبر نوری فراهم می‌کنند و به دلیل همین قابلیت، بازار فیبر نوری را به سمت نصب‌های خانگی و DIY (نصب توسط کاربران) سوق داده است.

کانکتور ST: کانکتور کمتر استفاده شده اما کارا در گذشته

کانکتور ST (مخفف Straight Tip) نوعی کانکتور فیبر نوری است که با قفل بیونت مانند و طراحی فلزی خود، به راحتی قفل می‌شود. این کانکتور شباهت زیادی به کانکتور BNC در کابل‌های کواکسیال دارد. کانکتورهای ST به دلیل عدم مقاومت در برابر کشش و لرزش، در مقایسه با سایر کانکتورها از قابلیت اطمینان کمتری برخوردارند و به تدریج استفاده از آن‌ها به نفع کانکتورهای SC و LC کاهش یافته است. ST نیز از فرول ۲.۵ میلی‌متری استفاده می‌کند.

کانکتورهای MPO/MTP: کانکتورهای چند رشته‌ای

تا اینجا درباره کانکتورهایی صحبت کردیم که تنها یک رشته فیبر نوری را متصل می‌کنند. در برخی از نصب‌ها، ممکن است نیاز به انتقال تعداد زیادی از رشته‌های فیبر نوری به یکباره داشته باشیم. در این موارد، کانکتورهای MPO (Multi Fiber Push On) و MTP (Multi Fiber Termination Push On) مورد استفاده قرار می‌گیرند. این کانکتورها امکان اتصال همزمان چندین رشته فیبر (تا ۲۴ رشته) را فراهم می‌کنند و در نسخه‌های نر و ماده در دسترس هستند.

دو استراتژی برای استفاده از این کانکتورها در کابل‌های چند رشته‌ای وجود دارد:

کابل چند رشته‌ای بدون کانکتور از قبل متصل شده به محل نصب حمل شده و هر فیبر با استفاده از جوش فیوژن یا مکانیکی به یک کابل پیک‌تیل متصل شود. این فرآیند نیازمند زمان و دقت زیادی است و احتمال خطا را افزایش می‌دهد.

کابل چند رشته‌ای از قبل کانکتور MPO/MTP نصب شده و به صورت فکتوری ساخته شده به محل حمل شود و تنها به یک کابل توزیع با کانکتور MPO/MTP متصل شود.

کانکتورهای MTP که برند شرکت US Conec است، بهبودهایی نسبت به MPO دارند، از جمله مکانیزم قفل بهتر و هم‌ترازی دقیق‌تر فیبرها. به این ترتیب، با استفاده از کانکتورهای MPO/MTP، امکان نصب و اتصال آسان‌تر در کاربردهای شبکه‌ای بزرگ فراهم می‌شود.

با توجه به توسعه و پیشرفت در تکنولوژی کانکتورهای فیبر نوری، انتظار می‌رود کانکتورهای LC، SC و MPO به عنوان رایج‌ترین و پرکاربردترین کانکتورها باقی بمانند، در حالی که کانکتورهای دیگر به تدریج از رده خارج شوند. انتخاب کانکتور مناسب بستگی به تجهیزات شبکه و نیازهای خاص نصب دارد. با توجه به پیشرفت‌های اخیر، انتظار می‌رود فیبر نوری و کانکتورهای مرتبط با آن به تدریج در نصب‌های خانگی و DIY نیز گسترش یابد.